POSŁANIEC - Listopad 2019

 

Nabożeństwo na cmentarzu

Uroczystość Wszystkich Świętych

– piątek 1 listopada 2019 r. -

godz. 14.00

MSZA ŚWIĘTA – PRZYSTĘPOWANIE DO KOMUNII

W każdej Mszy świętej Kościół zastawia przed nami dwa stoły: stół Słowa Bożego i stół Eucharystii – stół Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej. W czasie każdej Mszy świętej Jezus kieruje do nas zaproszenie: bierzcie i jedzcie, to jest Ciało moje; bierzcie i pijcie, to jest Krew moja. (Por. Obrzędy Mszy świętej) W Komunii świętej Chrystus daje nam samego siebie jako Pokarm; Pokarm na życie duchowe; pokarm na życie wieczne… W naszym cyklu rozważań o Eucharystii zatrzymajmy się dzisiaj nad sposobem przystępowania do Komunii świętej.

Do Komunii świętej trzeba przystępować w sposób godny. I chodzi tu przede wszystkim o postawę wewnętrzną, ale też o postawę zewnętrzną.

Pierwszym i najważniejszym warunkiem godnego przyjęcia Komunii świętej jest stan łaski uświęcającej. Jeżeli zatem ktoś ma świadomość popełnienia grzechu ciężkiego, powinien wcześniej odbyć sakramentalną spowiedź. Nie są natomiast przeszkodą dla przystępowania do Komunii grzechy lekkie. Warto to sobie uświadomić, bo niektórzy może zbyt szybko rezygnują z przyjmowania Komunii świętej, pozbawiając się jakże ważnego spotkania z Chrystusem – Lekarzem, wzmacniającym nasze siły w walce o dobro.

Czytaj jako dokument PDF

Nasze wewnętrzną gotowość na przyjęcie Chrystusa ma wyrażać także postawa zewnętrzna. Najpierw sam sposób uczestniczenia we Mszy świętej. Najlepszym przygotowaniem do przyjęcia Komunii świętej jest bowiem aktywny udział we Mszy świętej, pobożne skupienie, włączanie się w modlitwę i śpiew. Ważny jest też odpowiedni strój i postawa w kościele. Przecież uczestniczę w wydarzeniu niezwykłym i przyjmuję do serca Niezwykłego Gościa. I mój strój też ma to wyrażać…

Wymogiem godnego przyjęcia Komunii świętej jest także post eucharystyczny. Obecnie jest to przynajmniej godzina przed momentem przyjęcia Ciała Pańskiego. I tylko dodam, że woda nie łamie tego postu. Jeżeli chodzi o osoby chore lub w podeszłym wieku, które nie wychodzą już z domu, to zaleca się, by przed przyjęciem Komunii zachowały przynajmniej kwadrans postu eucharystycznego; ale to dotyczy Komunii chorych…

Wreszcie powiedzmy trochę o samym sposobie Jeżeli przyjmowania Komunii świętej. W historii Kościoła znamy wiele rytów zarówno samej Mszy świętej, jak i sposobów przyjmowania Ciała i Krwi Pańskiej.

Obecnie w Kościele powszechnym istnieje również kilka sposobów przystępowania do stołu Pańskiego: Komunia święta przyjmowana pod postacią chleba do ust lub na rękę; Komunia pod obiema postaciami, a także – w szczególnych okolicznościach – Komunia pod postacią wina.

Przepisy liturgiczne mówią także o dwóch możliwych postawach ciała: klęczącej bądź stojącej. Szczegółowe określenie w jaki sposób wierni mają przyjmować Komunię świętą pozostawiono Konferencji Episkopatu danego kraju.

Zanim szczegółowo opiszemy, w jaki sposób dzisiaj można przyjmować Komunię świętą, jeszcze krótki rys historyczny, który może pozwoli pewne sprawa uporządkować.

Najstarsza formą udzielania Komunii świętej podawanie jej na rękę. Tak uczynił Chrystus w Wieczerniku podając łamiąc chleb i podając swe eucharystyczne Ciało Apostołom. O tej formie mówią też najstarsze pisma Ojców Kościoła. Prawdą jest jednak też, że samo przyjęcie Komunii wyglądało trochę inaczej. Podawano bowiem Ciało Pańskie na prawą dłoń, którą potem przyjmujący podnosił do ust i spożywał Komunię świętą. Nie podnosił więc jej swoimi palcami. Ojcowie Kościoła nawołują też, by nie uronić żadnego okrucha konsekrowanego Chleba, bo w nich obecny jest Chrystus.

Zwyczaj przyjmowania Komunii świętej do ust jest młodszy, a rozpowszechnił się on około IX w. Okres w którym zostało wprowadzone przyjmowanie Komunii świętej wprost do ust odznaczał się z jednej strony wielkim szacunkiem do Najświętszego Sakramentu, a z drugiej przeświadczeniem o ludzkiej niegodności, aby go przyjmować. Znalazło to wyraz w nowych elementach wprowadzonych w tym czasie do obrzędów Komunii świętej, jak: sparafrazowane wyznanie setnika: Panie nie jestem godzien (Por. Mt 8,8) (X w.) czy postawa klęcząca (XIV w.) Wielka, granicząca wręcz z lękiem, cześć do Eucharystii, powodowała, że wierni coraz częściej ją adorowali, ale coraz rzadziej przyjmowali. Zmusiło to Kościół do wprowadzenie nakazu przyjmowania komunii świętej przynajmniej raz w roku z okazji Wielkanocy. (Na Soborze Laterańskim IV, 1213-1215 r.)

I chyba sami zauważamy, że to było jakieś przerysowanie. Bo cześć dla Eucharystii jest ważna, ale nie powinna od niej człowieka oddalać. Co prawda jesteśmy grzeszni i niegodni, ale do takich właśnie grzesznych i niegodnych przychodzi Chrystus i pozwala im się dotykać; i chce się im dawać jako Pokarm.

A jak przyjmować Komunię świętą obecnie?

Normalnym sposobem przyjmowanie Komunii świętej w całym Kościele powszechnym jest przyjmowanie jej wprost do ust. Oczywiście należy to robić w sposób godny i estetyczny.

Najpierw kapłan mówi: Ciało Chrystusa, na co wierny odpowiada Amen, a później otwiera usta, tak by język dotykał dolnej wargi i przyjmuje Komunię świętą. Następnie wraca na miejsce, by dziękować Jezusowi w ciszy serca, czy też włączyć się w śpiew na dziękczynienie. Nie przewiduje się natomiast po przyjęciu Komunii świętej żadnego znaku krzyża.

Postawą właściwą do przyjmowania Komunii jest postawa klęcząca lub stojąca. Przy czym postawa klęcząca jest właściwa, gdy w kościele znajdują się tzw. balaski, oddzielające prezbiterium od nawy. Jeżeli natomiast do Komunii świętej podchodzi się procesyjne – co jest zalecane nie tylko ze względów praktycznych, ale też dlatego, że podchodzenie do stołu Pańskiego wyraża najlepiej istotę Eucharystii, Pokarmu, który umacnia człowieka na drodze ku wieczności – jeżeli więc do Komunii podchodzi się procesyjnie, to podchodzący przed przyjęciem Ciała Pańskiego powinni przyklęknąć na jedno kolano lub – jeśli nie mogą – przynajmniej uczynić skłon głową. Następnie przyjmują Komunię w postawie stojącej.

Praktycznie powinno to wyglądać tak, że gdy poprzedzający mnie człowiek przyjmuje Komunię świętą, uklękam na jedno kolano lub skłaniam głowę, by zaraz potem samemu przyjąć Ciało Pańskie.

W określonych przypadkach dopuszczone jest przyjmowanie Komunii świętej pod obiema postaciami. Wtedy, dzięki wymowie znaku, Komunia święta nabiera jeszcze pełniejszego wyrazu. Ze względów praktycznych stosuje się jednak tę formę rzadko i zarezerwowana jest ona dla szczególnych wydarzeń czy sakramentów, jak choćby Komunia dla nowożeńców przy okazji zawarcia sakramentu małżeństwa.

Komunię świętą pod obiema postaciami można udzielać przez osobne podanie Ciała i Krwi Pańskiej. Wtedy po przyjęciu Ciała Chrystusa, wierny podchodzi do usługującego przy kielichu i staje przed nim. Kapłan (czy diakon) mówi: Krew Chrystusa, a przyjmujący odpowiada: Amen. Później usługujący podaje wiernemu kielich, który swoimi rękami zbliża go sobie do ust, pije trochę z kielicha, oddaje go usługującemu i odchodzi.

Innym sposobem udzielania Komunii pod obiema postaciami jest rozdzielanie jej przez zanurzenie. Wtedy kapłan częściowo zanurza świętą Hostię w kielichu, a następnie ukazuje ją mówiąc: Ciało i Krew Chrystusa. Przyjmujący odpowiada: Amen, otrzymuje od kapłana Eucharystię do ust i odchodzi.

Na razie omówiliśmy zwyczajny sposób przyjmowania Komunii Świętej. Jednak zarówno w Niemczech jak i w Polsce dopuszczone jest także przyjmowanie Komunii świętej na rękę.

Czyni się to zawsze w postawie stojącej, zachowując wszystkie uwagi, o których wspomnieliśmy w przypadku podchodzenia procesyjnego.

Należy też odpowiedni ułożyć dłonie. Komunię należy przyjmować na lewą dłoń, podtrzymywaną przez prawą, wyciągniętych płasko na wysokości piersi. A następnie – od razu – stojąc przed kapłanem należy prawą ręką włożyć Hostię do ust. W żadnym wypadku nie wolno odchodzić z Hostią na dłoni od ołtarza!

I trzeba też mieć świadomość, że gdyby na dłoni pozostały okruchy Eucharystii należy je wszystkie spożyć. Kapłani dokonują puryfikacji (oczyszczenia) pateny i kielicha, by nie uronić żadnej cząstki Ciała Pańskiego. Tak uważni powinni być też wszyscy, którzy przyjmują Komunię na rękę.

Kapłan udzielający Komunii świętej na rękę musi być też szczególnie ostrożny, by nie doszło do profanacji Eucharystii. Tylko czasem trudno jest biec za kimś, kto właśnie schował Hostię do ręki i odchodzi od ołtarza.

Mimo tych wszystkich uwag, przyjmowanie Komunii świętej na rękę nie musi automatycznie oznaczać mniejszej wiary czy pobożności, jak niektórzy wydają się sądzić. Ostatecznie nie jest najważniejsze czy Komunię świętą przyjmuje się do ust czy na rękę. Najważniejsze jest, by przystępowanie do Komunii odbywało się zawsze w sposób pobożny, godny i z należytą czcią.

Bałbym się ludzi, którzy przez przyjmowanie Komunii na rękę wyrażaliby swoje lekceważenie dla Eucharystii. A może w niektórych przypadkach tak właśnie jest. Ale również nie mogę zrozumieć tych, którzy za jedyny możliwy sposób uznają przyjmowanie Komunii do ust i przyczyny wszystkich problemów Kościoła doszukują się w udzielani Komunii świętej na rękę. Dodatkowo używając argumentów, których historycznie nie sposób obronić.

Należy jeszcze dodać, że obecny Kodeks Prawa Kanonicznego (kan. 917) daje wiernym możliwość przystępowania do Eucharystii nawet dwa razy w ciągu jednego dnia, pod warunkiem, że za drugim razem uczestniczą oni w całej Mszy świętej.

Potrzebujemy pokarmu Słowa Bożego i potrzebujemy pokarmu Ciała Pańskiego. Karmmy się więc Chrystusem, który chce przychodzić do naszych serc. Chce przychodzić, by przemienić nasze serca swoją miłością. Ks. Bogusław Banach